Popularność mediacji w Polsce 

Mediacja, jako jedna z alternatywnych metod rozwiązywania sporów, jest coraz częściej promowana zarówno przez prawników, jak i instytucje związane z wymiarem sprawiedliwości. Pomimo wysiłków włożonych w propagowanie mediacji, wskaźnik spraw kierowanych do mediacji w Polsce i samo przeprowadzenie mediacji nadal jest stosunkowo niski. Z badań wynika, że system mediacji w naszym kraju oceniany jest jako przeciętny, a co ciekawe – sami mediatorzy mają do niego jeszcze bardziej krytyczne podejście niż osoby, które skorzystały z ich usług. Kluczowym problemem, który wpływa na niski popyt na usługi mediacyjne, jest brak wiedzy na temat tego procesu wśród społeczeństwa. W obliczu rosnącej liczby konfliktów, zarówno w sferze prywatnej, jak i biznesowej, zrozumienie i promocja mediacji mogą odegrać kluczową rolę w przyszłości.

Mediacje jako alternatywa dla postępowań sądowych

Mediacja to proces, w którym niezależny mediator pomaga stronom sporu dojść do porozumienia, unikając długotrwałych i kosztownych postępowań sądowych. W Polsce mediacje w sporach, zwłaszcza cywilnych i gospodarczych, mają być sposobem na odciążenie sądów rejonowych oraz zwiększenie efektywności wymiaru sprawiedliwości. Wskazuje na to m.in. zmniejszenie kosztów sądowych w sprawach cywilnych, jeśli strony zdecydują się na mediację.

Jednak liczba spraw kierowanych do mediacji pozostaje stosunkowo niska. W pierwszej połowie 2019 r. liczba spraw skierowanych do mediacji wynosiła 13 239, co stanowi niewielki odsetek w stosunku do wszystkich spraw toczących się w sądach rejonowych. Warto podkreślić, że mediacja może prowadzić do zawarcia ugody, która następnie może zostać zatwierdzona przez sąd, co nadaje jej moc prawną. Dlaczego więc strony z tego nie chcą skorzystać?

Popularność mediacji w Polsce i jej bariery

Największą barierą przed podjęciem decyzji o mediacji jest niewystarczająca świadomość społeczna w ciągu ostatnich lat. Brak wiedzy wśród stron postępowania oraz ich profesjonalnych pełnomocników, czyli radców prawnych i adwokatów, ogranicza możliwość rozwiązywania konfliktów w ten sposób. Mediacja jest często mylnie postrzegana jako proces mniej skuteczny niż postępowanie sądowe. Ludzie nie zdają sobie sprawy, że mediacja to szybki i mniej kosztowny sposób na rozwiązanie konfliktów, bez konieczności angażowania sądów i długich procesów prawnych. 

Rola Ministerstwa Sprawiedliwości w rozwoju mediacji w Polsce

Ministerstwo Sprawiedliwości od lat promuje mediację jako skuteczne rozwiązanie sporów, m.in. poprzez liczne kampanie informacyjne oraz nowelizacje prawa, które mają na celu zwiększenie liczby spraw mediacyjnych. Nowelizacja Kodeksu postępowania cywilnego z 28.07.2005 r. (art. 183¹-183¹⁵ k.p.c) wprowadziła instytucję mediacji jako dobrowolnej formy rozwiązywania konfliktów, jednakże mediacja w Polsce w stosunku do innych krajów europejskich nadal nie jest wykorzystywana w pełni. Takie kraje jak Czechy czy Francja wprowadziły nawet obowiązek mediacji w zakresie niektórych spraw.

Jakie kroki mogą zmienić sytuację?

Aby spopularyzować mediację w Polsce, zostały zaproponowane konkretne działania*, które powinny zostać wypracowane w przyszłości:

• Klauzula mediacyjna w umowach biznesowych, o pracę itp., która nakładałaby obowiązek podjęcia próby rozstrzygania sporów poprzez mediację przed wniesieniem sprawy do sądu.

• Nakaz odbycia mediacji w organach publicznych i spółkach z udziałem Skarbu Państwa.

• Wprowadzenie obowiązku mediacji jako pierwszego etapu rozwiązywania sporów, zwłaszcza w sprawach rodzinnych i gospodarczych. Zgodnie z zasadą dobrowolności, czyli odbyciem mediacji za sprawą woli stron, uczestnicy mediacji w każdym momencie mogliby się z niej wycofać.

• Edukacja społeczeństwa o możliwości pokojowego rozwiązywania sporów, bez konieczności angażowania sądów. Kampanie informacyjne, skierowane zarówno do obywateli, jak i przedsiębiorców.

• Popularyzacja wśród przedsiębiorców – Proponuje się informowanie o mediacji podczas zakładania działalności gospodarczej. Dzięki temu przedsiębiorcy mieliby świadomość alternatywnych sposobów rozwiązywania sporów, zanim zdecydują się na kosztowny proces sądowy.

Nowelizacje przepisów prawnych w zakresie mediacji

W ostatnich latach wprowadzono szereg nowelizacji, które miały na celu doprowadzić do wzrostu popularności mediacji. M.in. zmiana dotycząca opłat sądowych, gdzie opłaty od pisma wszczynającego postępowanie są obniżane w przypadku skorzystania z mediacji. Pomimo tych działań liczba spraw, w których mediator pomaga stronom sporu osiągnąć satysfakcjonujące rozwiązanie, nie wzrasta w znacznym stopniu.

W połowie 2019 roku odsetek spraw skierowanych do mediacji wynosił jedynie 14 933, co wskazuje na umiarkowany wzrost w porównaniu z latami poprzednimi. Wskaźnik mediacji wzrósł m.in. dzięki staraniom Społecznej Rady ds. ADR, jednakże statystyki nadal są niższe niż w innych europejskich krajach.

W połowie 2023 roku pojawiły się informacje o pracy nad projektem ustawy, która miałaby wprowadzić obowiązkową mediację dla przedsiębiorców przed wniesieniem pozwu do sądu. Tego typu zmiany prawne mogą okazać się przełomowe dla popularyzacji mediacji w naszym kraju.

Korzyści z ugody osiągniętej w sporach mediacyjnych

Jedną z największych zalet mediacji jest ugoda zawarta między stronami sporu, która jest nie tylko tańsza, ale i szybsza w porównaniu z tradycyjnymi postępowaniami sądowymi. Ugody mediacyjne pomagają uniknąć kosztownych sporów sądowych, co jest korzystne dla samych stron, jak i dla wymiaru sprawiedliwości.

Mediacje w Polsce wciąż są postrzegane jako alternatywne, ale mniej popularne rozwiązanie. Warto jednak zauważyć, że wzrost liczby spraw kierowanych do mediacji jest możliwy, jeśli uda się lepiej propagować mediacje, m.in. poprzez edukację społeczeństwa oraz dalsze nowelizacje aktów prawnych.

Czy system mediacji w Polsce ma szansę zyskać na popularności?

Na to pytanie odpowiedź nie jest prosta. Z jednej strony, wprowadzenie nowych regulacji prawnych i promowanie mediacji na poziomie instytucjonalnym może doprowadzić do zwiększenia liczby spraw rozwiązywanych w ten sposób. Z drugiej jednak strony, kluczowym wyzwaniem pozostaje edukacja społeczeństwa i zmiana jego podejścia do rozwiązywania konfliktów. To, czy mediacja stanie się powszechnie akceptowaną metodą, zależy od wielu czynników, w tym od skuteczności kampanii informacyjnych oraz wprowadzenia odpowiednich mechanizmów prawnych i organizacyjnych.

Jak uważacie, czy system mediacji w Polsce ulegnie zmianie? Czy przedsiębiorcy i osoby prywatne zaczną częściej sięgać po tę formę rozwiązywania sporów?

Nasze Centrum Mediacji Jaroch Pakos działa przy Jaroch Pakos Kancelarii Radców Prawnych s.c. z siedzibą we Wrocławiu. Jeśli jesteś zainteresowany mediacją, zapraszamy do kontaktu.

*w artykule zostały użyte informacje zawarte w Raporcie z badań w zakresie potrzeb i oczekiwań społecznych dotyczących Krajowego Rejestru Mediatorów oraz luk kompetencyjnych w zakresie szkoleń mediatorów (2021)

 https://krm.gov.pl/files/page_files/113/raport-z-badan-w-zakresie-potrzeb-i-oczekiwan-spolecznych-dotyczacych-krm-oraz-luk-kompetencyjnych.pdf

Adres

polub nas na Facebooku

Centrum Mediacji

Jaroch Pakos

Kancelaria Radców Prawnych s.c.

PL. Tadeusza Kościuszki 7-8/1

50-028 Wrocław

(wejście od strony ul. Kościuszki 17-19,

IV piętro)

Kontakt

obserwuj nas na Instagramie

odwiedź nas na LinkedIn

Napisz do nas

© 2024 Centrum Mediacji Jaroch Pakos, wszelkie prawa zastrzeżone.

694 186 313

centrum.mediacji@kancelaria-jp.pl

* - zgody obowiązkowe.